تزریق امید
هنگامی که در ماه مارس موارد ابتلا به COVID-19 در ایالات متحده به میزان نگران‌کننده‌ای رسید، به مادر 90 ساله خود گفتم که باید در خانه خود پناه بگیرد. او به تنهایی در لس‌آنجلس زندگی می‌کند، و برای همراهی با او هر شب با او face time می‌کردم. در وارونگی نقش‌ها که با گذشت زمان رخ می‌دهد، من به والدین همیشه نگرانِ نق‌زن تبدیل شدم و او به یک کودکِ همیشه مردد و بدگمان.
با وجود اعتراض‌های فزاینده من، او با خواهرش به بازار رفت، برای ناخن‌هایش به آرایشگاه رفت، و با دوستانش mahjong بازی کرد. دنیایی که او می‌شناخت در حال مرگ بود، و بعد از چند هفته انکار، چانه‌زنی و عصبانیت، سرانجام وارد مراحل افسردگی و پذیرش قرنطینه خود شد.
تنهایی، ترس و بی‌حوصلگی مادرم این احساس را به من القا می‌کرد که گفتگوهایمان ملاقات در زندان، پای تلفن و پشت دیوارهای شیشه‌ای است. او می‌گوید امروز “بازهم” خانه را ترک نکرده است و همه چیز یکسان و بدون تغییر است. و او باشکوه این سؤال تکراری را دوباره مطرح می‌کند که
کی همه چی تموم می‌شه؟
برای مادر من و افراد بیشمار دیگری زندگی در این سال متوقف گشت. اما پیشرفت‌ها در زیست-پزشکی به طور حیرت‌انگیزی سریع بوده است. همین چند هفته پیش چیزی که دنیا برای پاسخ به پرسش مادر من نیاز داشت به اوج رسید: واکسن‌هایی مؤثر و ایمن در مقابل COVID-19.
31 دسامبر 2019، مقامات بهداشتی در ووهان چین، خوشه اسرارآمیزی از موارد ذات‌الریه را گزارش کردند که 27 نفر را بیمار کرده بود. تا 8 ژانویه، وال‌استریت ژورنال نشان داد که پژهشگران چینی این بیماری را با ویروس کرونای جدیدی مرتبط می‌دانند. دو روز بعد دانشمندان توالی ژنتیکی آنچه که اکنون SARS-CoV2 نام‌گذاری شده بود را به صورت آنلاین منتشر کردند. در عرض چند ساعت، جستجو برای واکسن COVID-19 آغاز گشت.
در ماه اول سردرگمی حاکم شد. هیچ کس نمی‌دانست که SARS-CoV2 تا چه میزان کشنده است و چگونه ممکن است تهدیدی برای بهداشت جهانی باشد. چین اولین شواهد انتقال انسان به انسان را پنهان کرد و گسترش ظاهرا محدود ویروس در سایر کشورها، سازمان بهداشت جهانی را در اعلام یک اضطرارِ بهداشتِ بین‌المللی به تأخیر انداخت. اما در پایان ژانویه، تهدید جهانی آشکار گشت.
تا فوریه، چندین شرکت پروژه‌های واکسن در مقابل COVID-19 تهاجمی را آغاز کردند. در چین، CanSino Biologics، Sinovac Biotech و Sinopharm متعلق به بخش دولتی (که در همان ابتدا از دروازه خارج گشت). در ایالات متحده، پیشرانان شرکت‌های دارویی Moderna و Inovio بودند. در اروپا، شرکت بیوتکنولوژی آلمانی BioNTech کاندیدایی را گسترش داد که بعدتر آنرا با غول داروسازی Pfizer به اشتراک گذاشت. در دانشگاه آکسفورد، یک گروه دانشگاهی واکسنی را ایجاد کردند که سرانجام مورد توجه شرکت داروسازی بزرگ دیگر AstraZeneca قرار گرفت. Janssen و Sanofi Pasteur نیز به این مسابقه پیوستند.
دو مدعی چینی، کاندید واکسنی از ویروس کامل ایجاد کردند، در حالی که دیگران پروتئین سطحی ویروس SARS-CoV2 ، اسپایک را جدا و زیست‌شناسان ساختاری به سرعت ساختار آن را تعیین و مطالعه کردند. اسپایک، عفونت را با اتصال به گیرنده‌هایی در سلول انسان آغاز می‌کند. یک واکسن اگر بتواند بدن را برای تولید آنتیبادیهایی که به محل دقیق اتصال اسپایک به گیرنده متصل می‌شوند، آموزش دهد، ممکن است ویروس را خنثی سازد.
توسعه‌دهندگان برای ساخت واکسنی مؤثر، از مجموعه‌ی خیره‌کننده‌ای از فناوری‌ها بهره جستند. Moderna و Pfizer-BioNTech از استراتژی استفاده کردند که تا کنون وارد بازار نشده بود: mRNA های آزمایشگاهی. آنها قطعاتی از کد ژنتیکی پروتئین اسپایک را طراحی کردند و در پوششی از چربی قرار دادند تا بتواند از غشای سلول‌های انسانی عبور کند و در نتیجه پروتئین ویروسی ساخته شود.
Inovio تصمیم گرفت از DNA کدکننده پروتئین اسپایک استفاده کند. سایرین شامل CanSino، Oxford و Janssen همچنان از وکتورهای ویروسی بی‌خطر (در اغلب موارد آدنوویروس‌های مولد سرماخوردگی) برای انتقال ژن اسپایک به سلول‌های بدن استفاده کنند. Sanofi Pasteur، Novavax و Clover Biopharmaceutic اسپایک‌های مهندسی ژنتیک شده را کشت دادند تا واکسن‌های‌شان خود پروتئین را ارائه دهد.
اما ساخت واکسن محدود به انتخاب نوع فناوری آن نیست. ابتدا باید از نظر ایمنی و سپس کارایی مورد ارزیابی قرار گیرد و هزاران نفری که واکسن یا دارونما را دریافت می‌کنند باید به دقت تحت نظر قرار گیرند تا ابتلا به بیماری در آنها بررسی شود. آنتونی فائوچی، رئیس انستیتو ملی آلرژی و بیماری‌های عفونی ایالات متحده در 11 فوریه گفت: « شما واکسن را از جیب خود بیرون نمی‌آورید. برای تولید واکسن معمولا 6 تا 8 سال زمان نیاز است.» او همچنین پیش‌بینی کرد که آزمایشات بالینی اولیه در ماه مارس آغاز شود و آزمایشات بزرگتر در ماه ژوئن. «دانستن این که آیا واکسن مؤثر خواهد بود 6 تا 7 ماه زمان می‌برد.»
اما بهترین سناریو، حتی فراتر از انتظار فائوچی، رخ داد.
اولین نشانه‌های خبر خوب در ماه آوریل مشاهده شد، هنگامی که برای اولین بار واکسن Sinovac مقابل COVID19 از میمون‌ها در برابر چالش عمدی ویروس، بدون خطر محافظت کرد. این شرکت از یک فناوری قدیمی و به تصور برخی منسوخ‌شده، یعنی ویروس کامل کشته‌شده، استفاده کرد. اما مفهوم اصلی که اکنون اثبات شده است، سیل موفقیت میمون‌های به چالش‌کشیده شده را در پی داشت.
تا 20 آوریل، یک روز پس از اعلام موفقیت میمون، واکسن 5 شرکت در مرحله آزمایشات بالینی بود و کمتر از 71 کاندید دیگر در مرحله پیش-آزمایشات بالینی بودند. تا پایان ماه، دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده، پروژه‌ای تحت عنوان Operation Warp Speed را معرفی کرد که در آن قول سرمایه‌گذاری میلیاردها دلار در تحقیق و توسعه واکسن COVID-19 را داد و گفت: « ما قصد داریم که چنان سریع پیش رویم که پیش از این مشاهده نشده است.» دولت سرانجام 11 میلیارد دلار به این برنامه وارد کرد.
این مسابقه در ماه جولای چند چرخش شگفت‌انگیز داشت. از آنجا که چین با موفقیت گسترش ویروس را متوقف کرده بود، کاندیدهای واکسن خود را در خارج از کشور آزمایش کرد که سرعت پیشرفت آن را کاهش داد. در 27 جولای، هر دو کاندیدای Moderna و Pfizer-BioNTech وارد مرحله آزمایش اثربخشی شد و تعداد بیشتری شرکت‌کننده در مناطق آسیب‌دیده نسبت به مطالعه چینی‌ها به آن پیوستند. این واکسن‌های mRNA اولین واکسن‌هایی بودند که به خط پایان رسیدند و هرکدام اثربخشی تقریبا 95 درصد را در ماه نوامبر نشان دادند.
95 درصد حتی از چیزی که همگان امید داشتند، بالاتر بود (واکسن‌های آنفلوآنزا در بهترین حالت 60 درصد اثربخشی دارند). تلاقی نیروها, علم را با سرعتی انقلابی از صفر به واکسن COVID-19 سوق داد. پیش از این هرگز پژوهشگران با این سرعت واکسنی علیه بیماری‌ها تولید نکرده‌اند. قبلا هرگز چندین رقیب به صورت آشکار و مکرر با یکدیگر همکاری نداشته‌اند. پیش از این هرگز این تعداد کاندید واکسن به صورت موازی به آزمایشات بالینی اثربخشی در مقیاس بزرگ نرسیده بودند. و پیش از این هرگز دولت‌ها، صنایع، دانشگاه‌ها و سازمان‌های غیرانتفاعی این میزان از سرمایه، ماهیچه و مغز را به یک بیماری عفونی در چنین زمان کوتاهی اختصاص نداده بودند.
واکسن‌های mRNA که نتایج اولیه چشم‌گیری را نشان دادند، ممکن است به زودی توسط سایرین نیز دنبال شوند. ابتدا موسسه روسی پژوهش اپیدیمیولوژی و میکروبیولوژی Gamaleya ، نتایج اثربخشی منتشر کرد که تقریبا با واکسن mRNA مطابقت دارد. سپس، نتایج امیدوارکننده اما گیج‌کننده‌ای از واکسن چینی Sinopharm و کاندید AstraZeneca-Oxford که به تنهایی می‌تواند 3 میلیارد دوز را تأمین کند (بیشتر از هر دو واکسن mRNA در مجموع).
تا 10 دسامبر، 162 کاندید در حال توسعه و 52 کاندید در مرحله آزمایشات بالینی بودند. اگر حتی کسری از این کارها جواب دهد، کشورهای مختلف می‌توانند بهترین واکسن را که با بودجه و امکانات تحویل آنها مطابقت دارد را انتخاب کنند و واکسن‌هایی را که کودکان، زنان باردار، بزرگسالان جوان و میانسالان می‌توانند دریافت کنند را جدا کنند. نتایج آزمایشات بالینی تا این لحظه عمدتا مربوط به اخبار شرکت‌های موفق منتشر شده‌اند و اطلاعات کامل که می‌تواند هشدارها را نشان دهد ارائه نشده‌اند. دوزهای تولیدشده واکسن حتی برای کشورهای ثروتمند نیز تا بهار به مقدار مورد نظر نمی‌رسد و کشورهای فقیر با وجود ایجاد اتحاد جهانی و COVID-19 Vaccines Global Access Facility باید بیشتر از این منتظر بمانند.
علاوه براین، جهان آسیب‌دیده از همه‌گیری در مسیر پرشیبِ کوهستانی بدون محافظ، سفر دور و درازی را در پیش دارد. تردید در واکسن، مشکلات در تولید و نقص در چرخه تأمین ممکن است موجب افزایش جاه‌طلبی‌ها گردد. SARS-CoV2 در صورتی که جهش یابد می‌تواند از پاسخ سیستم ایمنی فرار کند. واکسن‌ها ممکن است از بیماری جلوگیری کنند اما از انتقال آن جلوگیری نمی‌کنند که پایان همه‌گیری را به تأخیر می‌اندازند. بدتر از همه زمانی است که بعد از انتقال از مرحله آزمایشات بالینی به کل جمعیت، اثر جانبی جدی نادری مشاهده گردد.
با این وجود، با شنیدن خبر داده‌های اولیه Moderna در ماه نوامبر که با گزارش‌های در ابتدا غیرقابل‌باور Pfizer-BioNTech مطابقت داشت، برای اولین بار از شروع همه‌گیری موجی از خوش‌بینی و امید به سمت من سرازیر شد. به مادرم قول داده بودم که خبرهای خوش را با او به اشتراک بگذارم.
در هفته‌های گذشته چندین کشور از جمله ایالات متحده، مجوز استفاده اضطراری از واکسن Pfizer-BioNTech را اعطاء کرده‌اند. کشورهای بیشتری نیز به این جمع خواهند پیوست. به نظر می‌رسد واکسن کاندید Moderna نیز در هفته‌های آتی از سد این مجوز عبور کند.
چه راه خوشحال‌کننده‌ای برای پایان دادن به این سال. من می‌توانم نگرانی در مورد اینکه مادرم در بخش مراقبت‌های ویژه, تنها و به دور از کسانی که دوستش دارند بمیرد را متوقف کنم. و او می‌تواند پرسیدن اینکه آیا اجازه خواهم داد که با دوستانش mahjong بازی کند را متوقف کند. من پخش این خبر را میان کودکان و والدین‌شان، اتاق‌های استراحت خانه سالمندان، راهروهای بیمارستان‌ها، میان کارکنان مدارس، فروشگاه‌های مواد غذایی، رستوران‌ها و عبادتگاه‌ها تصور می‌کنم.
برای مدت طولانی، شرایط به حالت عادی برنمی‌گردد. اما در ماه‌های پیش‌رو، با گسترده شدن واکسن‌ها و پیدایش تصویر کامل‌تری از وعده‌های آنها، سرانجام ممکن است بتوانیم به این سؤال پاسخ بدهیم که:
کی همه چی تموم می‌شه؟
منبع:
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.